بحران آب مسئله‌ای است که سراسر کشور و به ویژه استان کرمان با آن روبرو است. خصوصا امسال که تابستان گرمی را پیش رو داریم و اگر مردمان ما فرهنگ استفاده از منابع آبی را به خوبی فرا نگرفته باشند چه بسا که بحران آب گریبان همه را بگیرد. بسیاری از روستاهای شهرستان سیرجان به ویژه روستای فخرآباد مدتی است با این مشکل روبه‌رو است و ساکنان این منطقه در ساعات بسیاری از شبانه روز با قطعی کامل و یا کاهش فشار آب روبرو هستند. تماس‌های مکرر ساکنان این منطقه باعث شد تا مسئله بحران آب در روستاها به ویژه روستای فخرآباد را پیگیری کنیم.
آب آشامیدنی را از بچه کوچک میگیرند و میدهند گاو بخورد!
خانم رضایی یکی از ساکنان روستای فخرآباد است. همین که از او در خصوص مشکل آب می‌پرسم با ناله می‌گوید: در این مدت خیلی اذیت شدیم. آب مداوم قطع است. یک شاه لوله گذاشتند برای چند تا روستا و هیچ مدیریتی هم نمی‌شود. یکی آن را باز می‌کند به سمت جلال آباد، یکی باز می‌کند به طرف نصرت‌آباد. هر کس برای خودش کاری می‌کند. یک نفر میبرد برای گاوهایش، یکی برای خانه استفاده می‌کند و دیگری با آن پستههایش را آب می‌دهد. از گاوداری‌ها هرچه گلایه می‌کنیم می‌گویند ارزش گاوهای ما بیشتر است یا یک میلیون امتیاز آب شما؟ وی با ناراحتی اضافه می‌کند: در حال مصرف آب هستیم می‌بینیم آب قطع شده، مثلاً جلال آبادیها آب را برای خودشان باز کردهاند. پارسال هم لوله های زیرزمینی کشیده بودند برای آبیاری باغ های پسته و غیر قانونی کار می‌کردند. از طرف فرمانداری آمدند تمام لوله ها را از زیر زمین بیرون کشیدند و از این افراد تعهد گرفتند که آب را نفروشند. باور میکنید آب را به باغ ها میفروختند! حتی آب شرب را برای ساخت حوض خانه باغ ها و آبیاری پسته استفاده می‌کردند.
خانم رضایی از وضعیت موجود گلایه‌مند است و اضافه می‌کند: از عید تاکنون با مشکل جدی آب روبرو هستیم. برای حمام و شستن ظرف مشکل داریم. مجبوریم به سختی از آب استفاده کنیم. بارها به نشریات هم گفتیم که بیایند و ببینند این آب دارد به کجا می‌رود! با دهیار هم صحبت کردیم گفتند آب دارد به جاهایی می‌رود که جایز نیست آدم تعریف کند! برای مصارف باید از داخل حیاط آب می‌آوردیم به داخل خانه.
از او می‌پرسم آیا طی چند وقت اخیر وضعیت آب کمی بهتر نشده؟ پاسخ می‌دهد چرا، مدتی است که تقریبا کمی بهتر است. البته در این حد که نیاز نیست با بطری برای کولر آب بیاوریم. بیایید ببینید، زیر کولر ما پر از دبه و 20 لیتری آب است. مجبور بودیم بچههایمان را داخل حیاط و با شلنگ آب بشوییم. سوال من این است که فخرآبادی که زیاد هم با شهر فاصله ندارد چرا باید کم آب باشد؟ حالا اگر حسین‌آباد، زیدآباد و... که دور تر هستند مشکل آب داشته باشند طبیعیتر است.
رضایی از عدم توجه مسئولان گلایه‌مند است و اضافه می‌کند: یک شورا به ما می‌گوید از آنجا بروید به شهر، دیگری می‌گوید دارند خط را درست می کنند، هر کسی بهانهای می آورد. به خدا ثواب میبرید اگر حرف‌های ما را منعکس کنید. بچه 8 ماهه همسایه روبروی من، 9 روز است که شسته نشده، تب دارد و دارد دندان در میآورد. اصلا اوضاع خوبی ندارد. درد دلمان را به شورا هم که می‌گوییم، می‌گویند شما ما را دزد کردهاید، از شما شکایت می‌کنیم. این هم جواب ما است! این ساکن روستای فخرآباد به پیگیری‌های رئیس اداره آب و فاضلاب روستایی اشاره می‌کند و می‌گوید: رئیس اداره آب و فاضلاب چند روز قبل با ماشین شخصی آمد اینجا راجع به قطعی آب پرسید و افرادی که انشعاب غیرمجاز دارند. گفت ما پیگیر هستیم. دو روز قبل دیدیم آب خوب شده رفتیم سمت گاوداری‌ها، تمام کانالهایشان را با خاک پر کرده بودند. خدا خیرشان بدهد. آن‌ها که گاوداری دارند بروند آب بخرند، بروند آب با تانکر بیاورند. خدا را خوش نمیآید آب آشامیدنی را روی یک بچه کوچک ببندید و بدهید گاو بخورد!
آب کافی داریم، مصرف غیرمجاز بیش از اندازه است!
ساکنان فخرآباد از وضعیت موجود آب بسیار گلایه مند هستند و در دل شان زیاد است. به سراغ علی احمدی رئیس آب و فاضلاب روستایی میرویم تا ببینیم در خصوص رسیدگی به وضعیت آب روستاهای اطراف شهرستان چه کار هایی انجام دادهاند. احمدی با پیشینه‌ای از روستاهای آب دار و فاقد آب شروع می‌کند و می‌گوید: در شهرستان سیرجان تقریباً 530 روستا داریم که از این تعداد ۲۳۰ روستا دارای آب آشامیدنی سالم و تقریبا ۳۰۰ روستا فاقد آب آشامیدنی هستند. از این 300 تا 50 تای آن ها بالای ۲۰ خانوار است و جزو وظایف آب و فاضلاب روستایی است که آن‌ها را آب دار کند. ۵۰ روستایی هم که بی آب هستند تقریبا ۵۰ درصد آن‌ها در مناطقی هستند که یا امکان تامین آب وجود ندارد یا خودشان خیلی راغب نیستند که ما آبرسانی به آن‌ها را انجام دهیم. مثل مناطقی از چهار گنبد که خودشان چشمه دارند و دوست ندارند ما در روستاهایشان چاهی بزنیم که روی قنوات آن ها تاثیر بگذارد و آبشان را کمتر کند. آن ۲۵ روستا که فاقد آب هستند، ده تای آن‌ها را دو سال گذشته با اعتبارات دولتی که جذب شد آبرسانی کردیم که وارد مدار شدند. وی اضافه می‌کند: روستاهایی که تحت پوشش ما هستند به واسطه اینکه امسال تابستان گرمای هوا نسبت به سال‌های قبل چند درجه افزایش داشته و مصرف مردم نیز زیاد شده و دچار مشکل شده‌اند. مصرف در روستاها متاسفانه بر اساس الگوی مصرف انجام نمی‌شود؛ یعنی هم در روستا حیوان دارند، هم درخت دارند و هم کولر در تابستان مصرف آب را مضاعف می‌کند. در روستایی اگر آب باشد، ۲۴ ساعته شیر آب باز است و جا برای مصرف هست. فرهنگ صرفهجویی هم متاسفانه جا نیفتاده، روستاهایی که خودشان آب دارند دیگر بررسی نمی کنند این آب را با چه زحمت و مشقتی همکاران ما دارند به آنجا میرسانند و فکر می‌کنند این آب همیشه هست و به فکر آب روستاهای پایین دست نیستند. وی تصریح می‌کند: ما در همین روستاهای بخش زیدآباد به طور مثال ۴ حلقه چاه داریم که در حال بهره‌برداری هستند. هر کدام از این چاه‌ها ۳۰ لیتر در ثانیه آبدهی دارد یعنی جمعاً 120 لیتر در ثانیه آبدهی این چاه‌ها است. تقریبا روزی ۱۲ هزار متر مکعب آب داریم، آنچه که مورد نیاز این مشترکین است روزی ۱۸۰۰ مترمکعب آب است. یعنی ما الان 6-5 برابر داریم آب تولید می‌کنیم ولی مصرف یا غیر مجاز است یا اینکه برای آبیاری درختان و حیوانات استفاده می‌شود. امسال وضعیت پسته هم خوب شده و کشاورزان می‌خواهند به هر طریق پسته هایشان را آب بدهند، آب کشاورزی خودشان شور است و متاسفانه مجاز و غیرمجاز آب شیرین را با آب شور قاطی می‌کنند و درختان را آبیاری می‌کنند. استفاده کنندگان غیرمجاز هم که یکی دوتا نیستند. ما در روستاها کلا ۲۰ نیرو داریم که ۲۴ ساعته در حال گشت زنی هستند. مگر اینها چقدر توان دارند؟ باید شورا و دهیاری ها کمک کنند. در جلسات متعدد تاکید کردم که حداقل تا پایان تابستان با ما همکاری کنند موارد غیرمجاز را به ما معرفی کنند.
انشعاب های غیر مجاز عامل اصلی مشکل آب روستاهاست
وی انشعابهای غیرمجاز را یکی از دلایل اصلی بحران آب در روستاها عنوان می‌کند و می‌گوید: زمانی انشعاب غیرمجاز مشخص باشد می‌توان به راحتی آن را قطع کرد ولی اگر به ما معرفی نکنند سخت است تک به تک خانه ها را بگردیم و انشعاب های غیر مجاز را پیدا کنیم. از روی مصرف کنتور آن ها هم متوجه می‌شویم ولی خیلی زمان بر است. اما دهیاران و شوراها در روستاها خیلی راحت می توانند موارد را شناسایی و معرفی کنند. خواهشی که داریم هم مردم تا پایان تابستان به ما کمک کنند و هم استفاده کنندگان غیرمجاز انصاف داشته باشند و به فکر روستاهای پایین دست هم باشند.
وی به برخورد با یکی از این انشعاب های غیرمجاز اشاره می‌کند و می‌گوید: دیروز به سراغ یکی از این خانهها رفتیم، به حدی از آب استفاده کرده بودند که آب جلبک زده بود ولی روستاهای دیگر 15-10 کیلومتر پایین تر آب نداشتند. با استفاده کنندگان غیرمجاز اشد برخورد را خواهیم داشت. با دادستان جلسه داریم، خودش پروندههای ارجاعی ما را بررسی می‌کند و برای آن‌ها حداکثر حکم را در نظر می‌گیرد و بیشترین مبلغی را که امکان دارد برای آن‌ها جریمه میبریم که عامل بازدارنده باشد و تأثیر بگذارد و کمک کند مشکل بی‌آبی کمتر شود. با هیچ کس هم در این زمینه شوخی نداریم. در بحث استفاده غیرمجاز هم کوتاه نخواهیم آمد. حتی اگر کسی پول پرداخت بهای آب خود را نداشته باشد ما حاضریم از جیب خودمان پرداخت کنیم اما کسی که غیرمجاز از آب استفاده می‌کند به هیچ عنوان با او مدارا نخواهیم کرد و تخفیف نمی‌دهیم. وی آبیاری درختان را یکی دیگر از عواملی که به کمبود آب در روستاها دامن می‌زند عنوان می‌کند و می‌گوید: کشاورزان می‌خواهند درختان پسته خود را با آب شیرین آبیاری کنند و مرتب پمپهایشان را روی شبکه آب میگذارند و تانکرهایشان را پر می‌کنند. یک وقتی فشار شبکه معکوس می‌شود و آب سمی از تانکر وارد آب شرب می‌شود که بسیار خطر ساز است و با جان مردم دارند بازی می‌کنند و ممکن است اتفاقات ناگواری بیفتد. تا الان هم بالای ۷۰ مورد انشعاب غیرمجاز در این سال قطع کردیم و بیش از ۲۰ مورد هم به دادگاه معرفی کردیم. دیروز ۸ نفر را به دادگاه معرفی کردیم و برای آن‌ها احضاریه آمد. این موارد از روستای فخرآباد، جلال‌آباد، منصورآباد و... بودند. نمی‌شود یک روز از منطقه زیدآباد بازدید کنیم و انشعاب غیرمجاز پیدا نکنیم. متاسفانه تا به حال در این زمینه هیچ همکاری از سوی دهیاری‌ها و شوراها با ما انجام نشده. این قضیه را در فرمانداری مطرح کردیم قرار شد جلسه با دهیاران برگزار کنیم. اگر از طرف فرمانداری فشاری به دهیاران وارد می‌شد خیلی خوب بود چون پیدا کردن انشعاب غیر مجاز در روستاها به منزله کم‌کاری دهیاران و شوراها است. جلوگیری از این انشعابها به تنهایی برای آب و فاضلاب روستایی کار سختی است و نیاز به کمک سایر دهیاران هم دارد. از مردم می‌خواهم قدر این آب را بدانند که به سختی به دست آن‌ها می‌رسد. مردم کمک کنند و اگر انشعاب غیرمجاز دیدند با من تماس بگیرند. مردم به ما محرمانه بگویند و ما امانتدار حرف آن‌ها خواهیم بود.
با آب شیرین، یونجه و تخمه آفتابگردان میکارند
احمدی به موردی که دو سال گذشته با آن روبه‌رو شده بودند و منجر به ورود سم به آب شرب مردم روستا شده بود اشاره می‌کند و می‌گوید: سال گذشته در حسن آباد مهراب خان سم از تانکر وارد شبکه آب شرب شد، بلافاصله متوجه شدیم و شیر اصلی قبل از روستا را بستیم و کل آب شبکه را خالی کردیم، بعد به مردم اعلام کردیم که فعلاً از آب مصرف کنند تا سم آن برطرف شود. اما این روش در یک روستای کوچک جواب می‌دهد و برای روستاهای بزرگ نمی‌توان به این راحتی جلوی خطر را گرفت و ممکن است فاجعه بار بیاید. وی ادامه می‌دهد: سال گذشته هم در حسن آباد مهراب خان مردم معترض بودند که آب شور از لوله ها میآید یعنی چه؟ یعنی عدهای آب شیرین را برای آبیاری درختان دارند استفاده می‌کنند. مردم باید به فکر خودشان باشند و ما را همراهی کنند. دهیاران باید به مردم اخطار بدهند. مثلا در زیدآباد کمبود آب داریم، خدا را خوش نمیآید فرد با آب شیرین، یونجه و تخمه آفتابگردان میکارد و استخر میسازد. مصرف بی رویه آب متاسفانه به یک بحران دارد تبدیل می‌شود. رئیس آب و فاضلاب روستایی خاطرنشان می‌کند: با زحمت فراوان انشعابهای غیر مجاز را پیدا می‌کنیم اما فرد خطاکار خیلی صریح می‌گوید غیر مجاز نیست! ولی ما اینها را معرفی می‌کنیم به دادگاه. دادگاه هم باید سریع تشکیل پرونده بدهد و آن ها را بازداشت کند که عامل بازدارنده باشد. این هم دزدی است و هیچ فرقی نمی‌کند. هر انشعاب غیرمجاز که قطع می‌کنیم در شرایطی که فشار شبکه متوسط باشد ۲۵ خانه را آب دار می‌کند و اگر فشار شبکه بالا باشد تا ۴۵ خانه را هم میتواند آب دار کند. یعنی با یک انشعاب غیرمجاز حق 45 خانه ضایع می‌شود! این کار بیانصافی است.
احمدی میزان آب موجود را برای مصارف انسانی کافی میداند و می‌گوید: ما از نظر تولید آب مشکلی نداریم. من به عنوان یک مدیر وظیفه داشتم و منابع آب را اضافه کردم. در زمستان دوتا چاه بیشتر روشن نمیکنیم ولی در تابستان اضافه بر مشترکین، مصرف آب داریم. از چند روز قبل که در این روستاها چند انشعاب غیرمجاز را قطع کردیم مثل عمادآباد و فخرآباد وضعیت خیلی بهتر شده. مردم هم سعی کنند در روستاها مصرف خود را آخر هفته کم کنند و آبیاری درختان شان را هم در طول هفته انجام دهند چون در طول هفته مشکل زیادی برای آب نداریم. وی تاکید می‌کند: مسئله دیگر وجود افغانهاست که در روستاها معمولاً ساکن هستند، جمعیت بالایی هم دارند و جزو آمار ما هم نیامدهاند. یعنی ما مجوز چاه که می‌خواهیم بگیریم بر اساس آمار مشترکین به ما مجوز میدهند در صورتی که آمار افاغنه در آن نیست، آمار گاو و گوسفند و درختان مردم هم در آن نیست در حالی که همه اینها مصرف آب دارند. با همه این تفاسیر فکر می‌کنم نسبت به برخی از شهرستانهای استان، روستاهای ما وضعیت بهتری دارند. حتی در خود شهر کرمان ساعت‌ها آب جیره‌بندی می‌شود اما تا این ساعت از نظر خودمان آب را جیره‌بندی نکردیم ولی اگر شرایط بدتر شود مجبوریم جیره‌بندی را انجام دهیم.
از او می‌پرسم علاوه بر قطع انشعابهای غیر مجاز برای بهبود وضعیت آب روستاهایی مثل فخرآباد چه کردید؟ پاسخ می‌دهد: برای روستای فخرآباد و جلال‌آباد یکی از این چاه‌ها را از سال قبل وارد مدار کردیم و فشار آب کمی بهتر شده. یکی از پمپها را هم می‌خواهیم قوی‌تر کنیم که آب بیشتری برداشت کنیم. متاسفانه فشار آب را بیشتر می‌کنیم روستاهای بالادست با برداشت بیرویه باعث می‌شود آب به روستاهای پایین دست نرسد. با همین خشکسالی‌ها و با همه شرایطی که از نظر آب و هوایی بر شهر حاکم است اگر مردم فقط از این آب برای شرب استفاده می‌کردند حتی آب اضافه می‌آوردیم ولی امسال مردم مصرف بیرویه دارند به ویژه چون درختان پسته ثمر دارند از این آب برای آبیاری درختان استفاده نکنند. وی به بازدارنده بودن برخورد جدی با انشعابهای غیرمجاز اشاره می‌کند و می‌گوید: انشعاب یک نفر را که قطع می‌کنیم چند نفر دیگر هم خودشان را جمع می‌کنند چون میترسند به سراغشان بیاییم. کاش این فرهنگ بین مردم جا میافتاد. ارزش این انشعابها آنقدر نیست که فرد آبروی خودش را بگذارد. گاهی اوقات یک فرد کار خلافی می‌کند که شاید ارزشش را داشته باشد اما این انشعاب غیرمجاز ارزش بیآبرویی را ندارد و جرایمی هم که فرد پرداخت می‌کند خیلی بیشتر از آن پولی آبی است که میخواهد پرداخت کند حتی در موارد مصرف بیرویه آب. لذا از مردم می‌خواهم موارد غیرقانونی را به ما گزارش دهند و افرادی هم که به صورت غیرقانونی از انشعاب آب استفاده می‌کنند به فکر سایر هموطنان خود باشند و این کار غیرقانونی را کنار بگذارند.
نوشته شده توسط هدی رضوانی پور
